Kris (19) nam twee jaar geleden noodgedwongen afscheid van haar vader. Alsof het rouwproces nog niet moeilijk genoeg was, merkte ze dat haar vrienden niet wisten hoe ze moesten omgaan met een rouwende vriendin. Deze veerkrachtige jongedame wijst ons op het belang van steun vanuit álle hoeken: of het nu je vrienden zijn, de school of een psycholoog.
“Drie jaar geleden zijn mijn ouders gescheiden, vlak voor de zomervakantie. Het was een grote aanpassing om plots elke week van huis en ouder te wisselen en daar had ik het er best moeilijk mee. Het jaar daarop vond mijn broer het lichaam van mijn vader, hij was gestorven aan hartfalen. Toen mama, mijn andere broer en ik daar aankwamen duurde het nog lang vooraleer we hem mochten zien. Alles gebeurde zo snel.
De maandag na dat weekend stond ik alweer voor de schoolpoort. Ik moest mezelf afleiden en mijn gedachten verzetten. Op dat moment kreeg ik veel steun van mijn beste vriendin. Haar moeder was een aantal jaren voordien overleden, dus ze wist goed wat ik meemaakte. Mijn andere vriendinnen leken me daarentegen helemaal niet te steunen. Sommigen ontweken me zelfs omdat ze niet wisten hoe ermee om te gaan. Toen ik een van hen daarop aansprak zei ze dat het kwam doordat ze een zware dag had. Ik kon toen niet begrijpen dat haar problemen groter zouden zijn dan die van mij.
“Het leek alsof ik niemand meer had.”
Op de begrafenis was er niemand van mijn klas, terwijl ik mijn klasgenoten als beste vrienden beschouwde. Zelfs mijn beste vriendin was er niet. Hoewel ik begreep dat het niet makkelijk was voor haar omdat er veel herinneringen bovenkwamen van haar eigen moeder, snapte ik niet dat ze er niet was voor mij. Het feit dat niemand opdaagde kwetste me erg en het leek alsof ik niemand meer had.”
Wat had je toen tegen je klasgenoten willen zeggen?
“Ik kwam naar school voor afleiding en het laatste wat ik wilde was dat anderen zich er ongemakkelijk door zouden voelen en me zelfs zouden gaan ontwijken. Het was fijn geweest als ze gezegd hadden dat ze er voor me zouden zijn of als ze gevraagd hadden of ze iets voor me konden betekenen. Voor de rest wilde ik vooral dat ze zich gedroegen zoals ervoor.”
Dat snap ik, al denken mensen misschien dat het lijkt alsof ze er niet mee inzitten wanneer ze zich gedragen alsof er niets aan de hand is.
“Het is belangrijk om als rouwende persoon zelf aan te geven hoe je wil dat anderen met jou omgaan. Wanneer je liefst hebt dat anderen doen alsof er niets aan de hand is, zeg dat dan. Geef aan wat je op dat moment zou helpen, al is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk. Ik had het geluk dat mijn leerlingenbegeleider aan de klas vertelde hoe ik benaderd wilde worden. Je kan dus ook met een tussenpersoon werken. Dat kan evengoed een goede vriend of vriendin zijn, maar op die manier moet je het niet zelf aan iedereen vertellen. Een tip: krop zeker niet alles op!”
Hoe ervaarde jij het rouwproces zelf?
“Ik heb superveel gehuild. Het kon me niet schelen wie het zag. Op school hielden ze daar gelukkig rekening mee. Wanneer ik huilde mocht ik de klas verlaten om op adem te komen, of zelfs naar huis gaan. Dat was een groot verschil met de school van mijn broer bijvoorbeeld, waar ze er na een week niet meer aan dachten. Ik vertelde mijn broer dat hij zijn leerkrachten moest blijven herinneren aan wat er is gebeurd, en dat die negatieve gevoelens niet zomaar verdwijnen. De steun van mijn school heeft me erg geholpen in het rouwproces en nam ook de schoolstress weg. De leerkrachten wisten dat ik mijn best deed, dus hoefde ik me niet bezig te houden met mijn punten.”
“De leerlingenbegeleider verwees me door naar een psycholoog. Dat was het beste wat me ooit is overkomen.”
Heb je uiteindelijk nog kunnen praten met je klasgenoten?
“Ik vond het moeilijk om er een gesprek over aan te knopen. De leerlingenbegeleidster regelde een klasgesprek, waarin alles uiteindelijk werd opgeklaard. Mijn klasgenoten hadden zelfs een filmpje opgenomen waarin ze vertelden hoe sterk ze me wel niet vonden. Achteraf bekeken denk ik dat ze het gewoon heel onwennig vonden en me daarom ontweken en niet opdaagden op de begrafenis.”
Kreeg je buiten de school nog hulp uit andere hoeken?
“De leerlingenbegeleider verwees me door naar een psycholoog. Dat was het beste wat me ooit is overkomen. Ik ging er met een bang hartje heen, omdat ik dacht dat het vreemd ging zijn en we geen klik zouden hebben. In het begin is het gek om jezelf bloot te geven en je gevoelens te delen met iemand die je niet kent. Maar mijn psycholoog is een lieve vrouw. Ik ben enorm blij dat ik die stap heb gezet.”
“Plezier is geen vervanging voor je verdriet, ze kunnen naast elkaar bestaan.”
Was het vooral het praten wat deugd deed of gaf ze je ook tips om met de situatie om te gaan?
“Beiden. Ze gaf me vaak advies, maar ze zei daarbij ook dat ik ermee mocht doen wat ik wilde. Na een tijd ging het beter dankzij haar tips. Over rouwen zei ze bijvoorbeeld: "Je moet het verdriet geen plaats geven, maar wachten totdat het verdriet een plaats heeft genomen." Dat is waar, je moet het verdriet dag per dag bekijken en niet te streng zijn voor jezelf. In het begin voelde ik me schuldig wanneer ik een uur niet aan mijn papa dacht of me amuseerde met mijn vriendinnen, maar nu ben ik dankbaar voor die uren waarin ik even met andere dingen bezig kon zijn. Plezier is geen vervanging voor het verdriet, ze kunnen naast elkaar bestaan.”
Merkte je een verschil op toen je haar tips toepaste?
“Ik kwam steeds met concrete problemen bij haar, waardoor ik concreet advies kreeg. Ik weet dat sommigen het moeilijk vinden om hun hart volledig te luchten bij een psycholoog, maar bijgevolg krijg je geen advies waar je iets aan hebt. Psychologen doen veel als je hen duidelijke informatie over jezelf geeft. Daarnaast merk ik dat ik na al die sessies opener over mijn papa kan praten dan mijn broers. Zij weigerden om naar de psycholoog te gaan.
Ik denk niet dat je ooit volledig moet stoppen met naar een psycholoog te gaan, maar ik heb het momenteel afgebouwd omdat ik het minder frequent nodig heb. Ik weet dat ik op haar kan rekenen bij een tegenslag. Zo heeft ze me ook geholpen toen mijn buurman vorig jaar overleed. Ze heeft toen speciaal plaats vrijgemaakt in haar agenda om me snel te kunnen helpen.”
Hoe gaat het nu met je?
“In het begin van het jaar was het heel moeilijk omdat ik afstudeerde en naar een nieuwe school ging in een nieuwe stad, met nieuwe mensen. Ik weet dat mijn broer het daar vroeger ook moeilijk mee had toen hij ging studeren, maar dat mijn papa soms naar hem toe ging om samen op café te gaan. Het is jammer dat hij dat niet met mij kan doen en ik mis zijn steun enorm. Ik was een echt vaderskindje.”