"Wat wij doen is totaal anders." Na een baan als informatica directeur en zelfstandig consultant waarbij hij van hot naar her vliegt, gooit Luc het roer op een dag om. Hij besluit om drie maanden te stoppen met werken, maar keert nooit meer terug naar zijn oude leven en smijt zich in het vrijwilligerswerk. Hij zet zich in als buddy in de gevangenis, neemt de telefoon op voor TeleOnthaal en is een tijd vrijwilliger op de Kruiskenshoeve, een zorgboerderij voor jongeren.
Tot hij twee jaar geleden zijn eigen boerderij koopt en die omtovert tot een oase van rust, speciaal voor psychisch en/of maatschappelijk kwetsbare jongeren. Het is duidelijk dat Luc het met de Gooikenshoeve anders wil doen dan de klassieke centra voor geestelijke gezondheidszorg.
Luc, je hebt geen psychologische scholing maar wil toch bijstand verlenen aan jongeren met een psychische kwetsbaarheid. Maakt dat gebrek aan opleiding het moeilijker?
"Ik ben net blij dat ik geen psychologische scholing heb. Ik denk niet dat het nodig is een therapeut te zijn om een bijdrage te kunnen leveren aan het welzijn van je medemensen. Als je gediplomeerd therapeut bent, ga je sneller in dezelfde systematieken denken en handelen. De mensen die hier op de boerderij komen hebben vaak al een rij aan psychologen en psychiaters achter de rug. Die sector met formele therapie en formele hulp bestaat al, wat wij doen nauwelijks. Begrijp dit niet verkeerd, we zijn overtuigd van de professionaliteit en kwaliteit van de reguliere zorg, maar we willen een waardevol alternatief zijn of op zijn minst complementaire zorg aanbieden."
Natuur, dieren, de stilte. Luc noemt het simpele, maar krachtige middelen.
"Op de boerderij willen we alles zo naturel mogelijk laten verlopen. We koken samen, doen creatieve activiteiten, verzorgen de dieren, maar we benoemen dat niet als therapie. We willen een nestgevoel creëren en tederheid geven. Ik heb tegen Clarisse gezegd, toen we samen begonnen: "Het enige dat wij te bieden hebben is een onvoorwaardelijke overdosis liefde"."
De zestienjarige Clarisse kwam eind juli aan op de Gooikenshoeve na een hele reeks therapieën en behandelingen zonder resultaat. We zitten op haar kamer, Luc zit tegenover mij aan tafel, Clarisse luistert mee vanop bed. Praten met iemand die ze niet kent is moeilijk, maar ze heeft antwoorden uitgetypt die ze mij op haar computerscherm laat zien. Ook Luc vult aan, met de knikkende bevestiging van Clarisse.
"Ze is niet gewoon hoogbegaafd en hoogsensitief, maar nog een overtreffende trap. Ik kan mij voorstellen hoe dat dan in een psychiatrie moet zijn waar er een constante overprikkeling is. Clarisse is niet ziek geworden door een jeugdtrauma, maar is geboren met die kwetsbaarheid. Ik heb zelf ook iets van haar psychische kronkels. Veel dingen waar zij van afziet herken ik ook. Daardoor kan ik heel wat van haar begrijpen, maar het ten volle verstaan kan pas als je het zelf meemaakt."
Luc legt uit dat de twee iedere week samen ene planning opstellen, met een aantal vaste punten. Clarisse heeft autisme en Luc zegt dat zo'n structuur hen vooruithelpt. Clarisse, hoe ziet die planning eruit?
"Het programma verloopt heel rustig. We gaan bij de dieren, doen soms werkjes, spelen een spel, wandelen, praten, en ook even niets doen mag hier. Voor mij zijn de dieren, de rust en het nestgevoel de basiselementen van de hoeve. Je voelt de dieren hun warmte. Ze beschermen en accepteren je op een manier dat geen mens zou kunnen."
"Ik vind het enorm belangrijk dat iemand die het met zichzelf al zo moeilijk heeft niet nog eens moet lijden onder de druk van buitenaf. De dag doorkomen is zo al moeilijk genoeg."
Als ik aan Luc vraag of hij advies heeft voor mensen die dichtbij andere mensen staan met een psychische kwetsbaarheid, dan haalt hij aan dat hij zichzelf soms als een dier voorstelt. Leg eens uit, Luc?
"Twee zaken vind ik cruciaal: eenvoud opzoeken en verwachtingen wegnemen. Een van de eerste dingen die ik tegen Clarisse heb gezegd is dat ik niks van haar verwacht. "Je mag gewoon zijn wie je bent. Als jij verdrietig bent, wie ben ik dan om je te pushen om je anders voor te doen? Je kan mij beschouwen als een dier. Ik verwacht niks van jou en ik ben oprecht tegen jou." Ik vind het enorm belangrijk dat iemand die het met zichzelf al zo moeilijk heeft niet nog eens moet lijden onder de druk van buitenaf. De dag doorkomen is zo al moeilijk genoeg."
Clarisse schrijft heel openlijk over haar gevoelens op Instagram. Daarin heeft ze het ook over haar euthanasieaanvraag. Door haar psychisch lijden heeft ze een aanvraag ingediend om via euthanasie uit het leven te stappen. Dat kan pas wettelijk vanaf haar achttiende. Clarisse, waarom vind je het zo belangrijk om hierover te praten?
"Ik ben bang dat als ik, net als velen, enkel een masker opzet op Instagram, mijn omgeving immens teleurgesteld zou zijn als het zover is. Ik wil nu al eerlijk zijn om mensen voor te bereiden."
Luc: "Aan de buitenkant ziet het er beter uit dan het is. Clarisse is net uit de psychiatrie en ze kan nu naar een boerderij gaan. Veel mensen zullen denken dat het beter met haar gaat. De omgeving zal effectief wel een stuk draaglijker zijn, maar fundamenteel is er niet veel veranderd. Clarisse is niet plots genezen van iets wat ze al haar hele leven meedraagt. Het is haar angst dat haar omgeving te optimistisch zou worden en daarom wil zij duidelijk maken dat haar wens naar euthanasie nog altijd hetzelfde is."
Je schrijft ook veel gedichten, toch Clarisse?
"Aan de hand van gedichten kan ik mijn gevoelens beter uitdrukken. Ik heb het niet altijd even gemakkelijk met gesproken taal. Wanneer ik schrijf kan ik opener en krachtiger zijn. Ik wil delen dat het leven niet altijd rozengeur en maneschijn is. Het taboe rond mentale gezondheid moet doorbroken worden. Ik probeer ook de eenzaamheid bij anderen te verlichten en schreef hier een gedicht over, waarvan ik graag een stukje wil delen:"
Van de bodem van mijn eigen put
Schrijf ik jou een schouder toe
Om op te rusten
Jij die ook eenzaam, gebroken en moedeloos bent
Ik ben er voor jou
Of jij die een gelukkig leven hebt
Maar wil leren hoe om te gaan
Met een wezen dat ondraaglijk psychisch lijdt
Ik ben er voor jou
Elk geval is anders
En ik ben bij jou
In je hart
In je hoofd
Of slechts in jouw ooghoek die dit leest
Clarisse verblijft sinds enkele weken op de Gooikenshoeve. Zij heeft 24u/24u begeleiding nodig. Daarvoor zijn er mensen nodig die haar ondersteunen en inslapen gedurende de nacht. Wie geïnteresseerd is kan een kijkje nemen op deze link.