Een grote verhuizing, een belangrijke presentatie of een lastig gesprek: we hebben allemaal wel eens momenten waar we zó tegenop kijken dat we er buikpijn van krijgen. Toch staat deze buikpijn doorgaans ook wel bekend als “gezonde spanningen”. In sommige gevallen werkt het namelijk in ons voordeel; je bent extra alert, waardoor je beter presteert. Dat heeft te maken met onze evolutie, want dankzij stresshormonen (adrenaline, noradrenaline en cortisol) konden we in de Steentijd extra hard rennen als we achterna werden gezeten door een vijand.
Maar wanneer je deze “gezonde spanningen” voor een lange periode ervaart, wordt het vervelend en is het hoog tijd om jezelf de vraag te stellen of dat spanningsgevoel nog wel zo "gezond" is. Soms ligt het probleem dieper. Misschien vergt je studie wel te veel op dit moment, zuigt je baan meer energie dan nodig, of vindt er een ingrijpende (emotionele) gebeurtenis plaats binnen je omgeving die meer effect op je heeft dan je eigenlijk beseft...
Wanneer je te druk bent en (te) veel aan je hoofd hebt, dan begint je lichaam stresshormonen aan te maken die sommige lichaamsfuncties en -processen flink in de weg kunnen staan. Een naar en misselijke gevoel is een van de bekendste gevolgen. Maar wist je dat een overvloed aan stress nog in veel meer lichamelijke klachten kan resulteren? We sommen er 8 voor je op:
1. Hoofd-, rug- en nekpijn
We trappen af met de bekende pijnbundel. Wat kan beginnen met hoofdpijn, kan uiteindelijk helemaal doorstralen tot aan je onderrug. Spanningshoofdpijn voelt als een drukkende, knellende pijn aan beide kanten van je hoofd. De pijn is licht tot matig en kan variëren van enkele minuten tot meerdere dagen of zelfs weken. Vaak gaat deze hoofdpijn gepaard met pijnlijke schouder(s), nek en rugspieren. Dat komt vaak doordat de spieren gespannen zijn. Een goede nachtrust doet wonderen - maar laat dat nou precies hetgeen zijn dat ook wordt verstoord door stress.
2. Tand- en kaakpijn
Zoals te lezen in mijn mentale verhaal, kreeg ik een aantal jaar geleden te maken met een zware depressie. In mijn geval smulde mijn depressie het hardst van stress; hoe meer stress, hoe beter! En dus kreeg ik naast de bekende pijnbundel al snel last van mijn kaken en kiezen. Twee tandartspraktijken, 6 röntgenfoto’s, een (voor niets) verwijderde verstandskies en honderden Ibuprofentabletten verder, was de conclusie van de derde tandarts: stress! Hoe komt dat? Omdat stress, angst en spanning het immuunsysteem aantasten waardoor je gevoeliger bent voor pijn. Je kunt tijdens deze periodes een pijn voelen aan een of meerdere tanden of kiezen zonder dat de precieze pijn aangewezen kan worden. Het kan ook zijn dat een beginnende ontsteking - die je in een ontspannen staat niet voelt - plots vele malen pijnlijker kan worden wanneer je je gespannen of gestresst voelt. Bovendien houd je bij stress onbewust je kaken vaker en steviger op elkaar. Dat leidt tot vermoeide kaken die pijnlijk aanvoelen
3. Duizelingen
Duizeligheid kent veel verschillende oorzaken. Toch is er bij 33% van de mensen die duizeligheidsklachten ervaren geen aanwijsbare oorzaak. In veel van deze gevallen komt de duizeligheid voort uit stress of andere mentale problemen zoals depressies en burn-outs. En hey, laat stress nou ook centraal staan in die laatste twee diagnoses. Toeval? Stress kan zowel de oorzaak als het gevolg van duizeligheid zijn. Zoals stresscoach André van Ark het uitlegt: “Je kan je druk maken om je duizeligheid wanneer er geen medische, duidelijke, oorzaak gevonden wordt. Als gevolg ben je alerter en meer gespannen, wat zorgt dat de signalen naar je brein nog heftiger worden en je duizeligheid nog erger wordt. Stress zorgt voor een verhoogde gevoeligheid, waardoor je meer last hebt van je duizelingen.” Tip: wees alert op die vicieuze cirkel.
4. Darmklachten
Van diarree tot dagen lang niet naar het toilet kunnen. Iedereen reageert anders op stress. Toch is een ding hetzelfde: je dunne en dikke darm reageren direct op (plotse) spanning. Bij stress gaan je maag en dunne darm namelijk over tot totale rust (jaloers), waardoor je spijsvertering langzamer gaat dan normaal zodat al je energie geïnvesteerd kan worden om de stress op te vangen. Onderzoek wijst uit dat het voedselprutje in een gestreste dunne darm maar liefst 3 uur langer onderweg is dan in een relaxte dunne darm. Dat verklaart dus ook meteen waarom sommige gestreste mensen minder trek in eten hebben. Anderzijds gaat je dikke darm rustig door. Zei ik rustig? Ik bedoel snel! Zodra het voedsel in je dikke darm is gearriveerd gaat je darm in rap tempo aan de slag. Zo rap dat het hier en daar wel eens een stap van het proces overslaat. Het proces waarin het water en zouten aan je voedselprutje onttrekt bijvoorbeeld. En laat die stap nou net essentieel zijn voor een mooie, droge, stevige drol. 💩 Net als bij duizelingen, heeft stress net zo veel effect op de darmflora als andersom. Als je darmen niet in gezonde staat verkeren, kan dat leiden tot stress. Sterker nog, recent onderzoek heeft zelfs uitgewezen dat mensen met een “incomplete” darmflora vatbaarder zijn voor een depressie.
5. Huidaandoeningen
Mooi hè, hoe het lichaam werkt? Wanneer dan eindelijk het moment van de waarheid aanbreekt, je aan de beurt bent voor die vreselijk spannende presentatie, en je door de stress geen flauw idee meer hebt van wat je voorbereid hebt en ben je die ochtend, word je - als klap op de vuurpijl - wakker met een gigantische pukkel in het midden van je gezicht! Zoals inmiddels duidelijk is geworden, is stress geen pretje voor je lichaam en helaas maakt die voor je huid geen uitzondering. Het stresshormoon cortisol is de grootste boosdoener. Als je langdurig stress ervaart, verstoren hoge cortisolwaarden je hormoonbalans, wat leidt tot een grotere talgproductie. Dat heeft invloed op je huid: die wordt gevoeliger en houdt minder vocht vast. Naast die gigantische puist in het midden van je gezicht, kan het ook leiden tot eczeem en een rode, vlekkerige huid.
6. Verandering in gewicht
We geven opnieuw de schuld aan cortisol. Want niet alleen kunnen verstoorde cortisolwaarden desastreus zijn voor de huid, ook zorgt de verstoring ervoor dat er extra suiker (glucose) vrijkomt in het lichaam. Wanneer die suikers niet worden verbruikt, zal het uiteindelijk worden omgezet in vet. Toch kan stress ook leiden tot gewichtsverlies, want naast hogere cortisolwaarden maakt je lichaam ook extra adrenaline aan. Dat heeft juist weer een stimulerend effect op de schildklier, wat uiteindelijk tot een hogere stofwisseling kan leiden. Het ligt er dus maar net aan hoe jouw lichaam op al deze hormonale veranderingen reageert.
7. Oorsuizen
Oorsuizen, ook wel bekend als tinnitus. Er zijn zo’n 400 mogelijke oorzaken, en je raadt het al: stress is er een van en kan bestaande suizen verergeren. Uit een Zweeds onderzoek blijkt dat oorsuizen 2,5 keer vaker voorkomen bij mensen die veel stress hebben. Hoe komt dat? Tinnitus wordt onder meer getriggerd door een hoge bloeddruk en cholesterol en een verzwakt immuunsysteem.
8. Vermoeidheid
“Mag ik al naar bed?” Volgens mij is er geen vraag die ik mezelf vaker stel dan deze. Vooral ten tijde van chaos, drukte en spanning passeert hij ongeveer elk uur van de dag mijn gedachten. Niet gek, want zowel je lichaam als je geest draaien letterlijk overuren en krijgen nauwelijks tijd om bij te komen. Stress kost nu eenmaal veel energie; je hoofd tolt door en er gebeurt van alles op hormonaal vlak. Na alle voorgaande punten besproken te hebben, mag het duidelijk zijn dat er een behoorlijke volksverhuizing plaatsvindt in onze hormoonhuishouding. Neem het je lichaam dus niet kwalijk wanneer het in een stressvolle periode smeekt om rust. Pak al deze punten er gewoon weer even bij en herinner jezelf aan alles wat je lichaam in stressvolle periodes op zijn bordje krijgt: een stijgende bloeddruk, een verhoogde bloedsuikerspiegel, een verzwakt immuunsysteem, en een stel darmen dat doet waar het zelf zin in heeft.
Zin om alle stressvolle gedachten los te laten? Lees in onze anti-pieker blogpost over hoe je dat het best doet.