Op de site van het Dr. Guislain Museum waan je je ofwel in een rustig oord waar ieder moment een biddende pater om de hoek kan komen, maar evengoed, als de wind wat scherper voelt of de zon zich net achter het wolkendek verschuilt, kan het lijken alsof je je op de set van een griezelfilm bevindt (voor de liefhebbers, denk aan American Horror Story Asylum).
De eerste keer dat ik er was had de zon er inderdaad net voor gekozen zich niet te laten zien en het weer was nogal guur. Met een gedicht van Edgar Allan Poe in mijn achterhoofd, stapte ik de grote houten toegangsdeur door en kwam ik op het binnenhof van de site. Het gebouw bestaat uit vier aansluitende delen met in het midden een ruime binnenkoer. Deze keer loop ik de gaanderijen door om een kijkje te nemen op de tentoonstelling ‘Danser Brut’. In een chaotische, levendige samenkomst van beelden wordt getoond wat de dunne lijnen zijn tussen dansen, bewegen, kunst en psychische aandoeningen.
‘Danser Brut’ loopt zowel in het Brusselse Bozar als hier in het Gentse Dr. Guislain Museum. Paul Dujardin, artistiek directeur van Bozar, zegt in Het Laatste Nieuws het volgende over de samenwerking tussen de twee musea: “Voor mij is Museum Dr. Guislain de perfecte partner. Kijk gewoon naar de geschiedenis. Toen het centrum hier in Gent in de negentiende eeuw werd opgericht, was het erg revolutionair. Psychiatrische patiënten werden niet langer opgesloten, maar mochten hier vrij bewegen. Die vrijheid willen we ook tonen in Danser Brut.”
Het is moeilijk om ‘Danser Brut’ samen te vatten, maar de titel doet het zelf eigenlijk al vrij goed. ‘Art Brut’ verwijst naar de kunst van mensen die niet binnen de lijntjes van de conventie kleuren. Met hun outsiderkunst bewegen ze zich in de zogenaamde marges van de kunstwereld en de maatschappij. Met de permanente collectie van ‘Art Brut’ wil het museum een platform bieden aan artistiek begaafde psychiatrische patiënten en mensen met een mentale beperking.
Museum Dr. Guislain via Facebook, werk van Michaël Borremans en Eadweard Muybridge
De tentoonstelling ‘Danser Brut’ is ondertussen afgelopen, maar nieuwsgierigen kunnen nog steeds een duik nemen in de geschiedenis van psychische zorg in het Dr. Guislain Museum. Niet altijd voor gevoelige kijkers: bevat ook gruwelijke behandelingen zoals lobotomie (alleen het idee al dat er een pin doorheen je oogkas naar je hersenen gaat…) of badentherapie waarbij patiënten soms dagen vastgebonden in bad moesten zitten.
Ook woorden zoals “krankzinnigen” worden in de uitlegplaatjes van het museum niet geschuwd en doen vandaag de tenen krullen, omdat ze een stigmatisering van psychisch kwetsbare mensen inhouden. Toch blijft het belangrijk om de geschiedenis van de psychische zorg te leren kennen. Dr. Guislain zelf, de eerste erkende psychiater in de Zuidelijke Nederlanden (1797-1860) was een revolutionair figuur binnen deze geschiedenis. Hij was een van de eersten die patiënten vrij liet bewegen en inzette op hun genezing aan de hand van wetenschappelijk gestoelde therapie. Hij pleitte voor een humanere behandeling.
Kortom, veel woorden voor een korte boodschap: het Dr. Guislain Museum is zeker het bezoeken waard!